مقدّمه
داشتن نگاه قرآنی به موضوع فلسطین و قلبِ آن بیت المقدس، بسیار مهم و تعیینکننده است. این نگاه در طول تاریخ معاصر، وحدت دیدگاه مسلمانان را نسبت به موضوع قدس ایجاد کرده و استمرار بخشیده است. در آینده نیز داشتن همین نگاه است که تضمینکنندۀ تعاملات درست سیاسی و نظامی نسبت به این موضوع فوق العاده مهم خواهد بود.
نام هاى قرآنى، برخى به صراحت و آشكار آمده؛ مثل محمد (صلّی الله علیه و آله)، موسى (علیه السلام)، عيسى (علیه السلام)، ابولهب و… که به آن ها «اَعلام مُصَرّح» (اسامی آشکار) می گویند و بعضى مبهم و غير صريح، مثل نام اصحاب و اهل بيت و… که به آن ها «اعلام غير مُصَرّح» (اسامی ناآشکار) گفته شده است؛ از همين رو در عرصه علوم قرآنى، دو دانش سامان يافته است: اعلام قرآن و مبهمات قرآن. اوّلى درباره نام هاى مصرّح است و دومى درباره اسامى غير مصرّح.
از جمله منابع معتبری که توسط علمای حوزۀ علمیه در این زمینه به رشتۀ تحریر درآمده است، کتاب «اعلام قرآن» میباشد که برگرفته از اثر مفصل «دایرة المعارف قرآن کریم» است.
کتاب «اعلام قرآن» كوشيده است تا ذيل هر يك از اعلام، قصه هاى قرآن و نيز فضا و سبب نزول آيات را با توجه به رواياتِ اسباب نزول، شرح و تبيين كند. جامعيت مدخل ها، بهره گيرى از منابع كهن و دست اوّل، گستره مباحث، نظام ارجاعىِ ويژه و فارسى بودن زبان، از ويژگى هاى ديگر اين كتاب است.
از جمله مداخلی که در «اعلام قرآن» به آن توجه شده، «بیتالمقدس» است. نظر به وزانت مقالۀ یادشده گزیدهای از آن از رؤیت خوانندگان ارجمند می گذرد.1
جغرافیای بيت المقدس
بيت المقدس، نام عربى و اسلامى پايتخت فلسطين است كه بيشتر و پيش تر با نام عبرى اورشليم خوانده مى شد. اين شهر نزديك نقطه مركزى فلسطين، در حدود 24 كيلومترى غرب بحرالميت و 56 كيلومترى شرق درياى مديترانه، در آب پخشان بين جلگه مديترانه و دره رود اردن قرار دارد. شهرى كوهستانى است با ارتفاع 750 متر از درياى مديترانه و ارتفاع 1150 متر از بحرالميت. آب و هواى آن نيمه گرم و نيمه خشك، همراه با تابستان هاى گرم و خشك و زمستانهاى سرد و بارانى است.
بیتالمقدس را چه کسی بنا نهاد؟
بيت المقدس شهرى باستانى با قدمتى 35 قرن است و تاريخ بناى آن به زمانى بسيار پيش از ورود بنى اسرائيل و حتى ابراهيم عليه السلام به آن ديار باز مى گردد. قديمى ترين ساكنان آن را قبيله اى از اعراب كنعانى به نام «يَبُوسيان» در هزاره سوم يا چهارم پيش از ميلاد دانسته اند و نخستين بناى آن را به «مَلِك صادوق» يا «مَلِكيصادُق»، پادشاه «يَبُوسى» نسبت مى دهند.2 برخى او را همان «سام بن نوح» دانسته اند.3
پاورقی
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. خوانندگان علاقه مند، برای مطالعۀ بیشتر می توانند به اصل این منبعِ ارزشمند مراجعه نمایند:
اعلام قرآن (از دایرةالمعارف قرآن کریم)، جلد3؛ گروه نویسندگان مرکز فرهنگ و معارف قرآن (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)؛ ناشر: مؤسسة بوستان كتاب؛ قم؛ 1385 (چاپ اوّل)؛ صص530-519 (مقالۀ بیتالمقدس نوشتۀ حسین اترک). [به نقل از لوح فشردۀ شجره طوبی؛ کار مشترکی از «مرکز فرهنگ و معارف قرآن» (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی» و مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی»]
2. تاريخ اورشليم، ص 16؛ بيتالمقدس، ص 18.
3. الانسالجليل، ج 1، ص 22 و 24.
ثبت دیدگاه